Stres szkolny objawy, przyczyny. Jak wspierać dziecko?

Seen by: 51, 11 marca 2025

Dla wielu dzieci największą przeszkodą w chodzeniu do szkoły jest stres, który odczuwają. Wpływa on negatywnie na samopoczucie i zdrowie psychiczne uczniów, a także może powodować dość niepokojące skutki fizjologiczne. Dowiedz się, jak pomóc dziecku ze stresem szkolnym.

Stres szkolny: czym jest?

Powszechne w świecie dorosłych jest bagatelizowanie stresu w szkole. Badania pokazują jednak, że dla dzieci i młodzieży w różnym wieku to właśnie środowisko szkolne jest najbardziej stresogennym czynnikiem 1,2. Stres szkolny jest reakcją organizmu na stresory, z którymi uczeń spotyka się w szkole. Jego odczuwanie może bezpośrednio wpłynąć na wyniki w nauce3.

Stres u dziecka w wieku szkolnym może mieć różne podłoża. Jeśli problemy z zachowaniem lub nauką nie występowały wcześniej, ich przyczyną może być zmiana okoliczności np. nowa szkoła, problemy w domu lub inne wydarzenie powodujące napięcie. Stres w szkole czasami może wynikać z zaburzeń uczenia się i rozwoju lub problemów ze zdrowiem psychicznym np. z zaburzeniami nastroju. Ponadto uczeń, który czuje się prześladowany przez rówieśników lub ma słabe relacje z nauczycielami, może stresować się chodzeniem do szkoły 3,4.

Jakie są objawy stresu szkolnego?

Kiedy dziecko stresuje się szkołą, nie zawsze otwarcie mówi o swoich problemach, zwłaszcza jeśli czuje się zawstydzone lub niespokojne. Ważne jest, aby to dorośli umieli rozpoznawać sygnały świadczące o tym, że uczeń zmaga się z pewnymi trudnościami. Objawy stresu szkolnego obejmują zmiany emocjonalne, behawioralne, poznawcze i fizjologiczne 3.

Główne zwiastuny stresu u dzieci w wieku szkolnym to:3,5

● w sferze fizjologicznej m.in. ból brzucha, zaciskanie pięści, czerwienie się, szybsze bicie serca;

● na poziomie emocjonalnym np. lęk, złość, niepokój, gniew, wstyd, poczucie winy;

● w perspektywie poznawczej to np. natłok myśli, problemy z koncentracją i uwagą, kłopoty z opanowaniem materiału, osłabienie wyników w nauce;

● w sferze behawioralnej m.in. opuszczanie lekcji, brak zainteresowania rozrywkami pozalekcyjnymi, agresja, samookaleczanie.

Ważna jest obserwacja zachowań dziecka, gdyż odmawianie chodzenia do szkoły oraz cierpienie emocjonalne i fizyczne związane z tą kwestią mogą oznaczać, że rozwinęła się fobia szkolna.

Szybki podgląd

Jak pomóc dziecku, które cierpi na stres szkolny?

Oczywiście edukacja i wsparcie ze strony nauczycieli i pedagoga lub psychologa szkolnego jest niezbędna, aby dziecko wiedziało, jak radzić sobie ze stresem w szkole. Jednak rodzice i opiekunowie również mogą pomóc uczniowi opanować stres w szkole.

Jak wspierać dziecko?

Gdy dziecko ma problemy – czy to z nauką, z rówieśnikami, czy z czymkolwiek innym – ważne jest, aby to najbliżsi okazali mu empatię i zrozumienie. Ono potrzebuje wsparcia emocjonalnego, wstawienia się za nim u nauczyciela, pomocy w rozwiązaniu jego problemu i odbudowaniu poczucia własnej wartości. Znajdź czas, aby porozmawiać ze swoim dzieckiem o tym, co przeżywa i naprawdę wysłuchaj tego, co ma do powiedzenia. Nie lekceważ, nie wyśmiewaj i nie odkładaj poszukania rozwiązania na później. Podejmij współpracę z wychowawcą, a jeśli podejrzewasz, że uczeń ma trudności z nauką lub zaburzeniami rozwojowymi, umów konsultację z psychologiem.

Techniki wspierające koncentrację

Jeśli problemem są słabe wyniki w nauce związane np. z zaburzeniami uwagi, sposoby na stres w szkole powinny skupić się na technikach, które poprawiają skupienie. Co możesz zrobić?

Ustal jasne zasady dotyczące czasu wolnego i poświęcanego na naukę oraz korzystania ze sprzętów elektronicznych np. smartfona.
Zorganizuj w domu dobrze oświetloną i pozbawioną elementów rozpraszających uwagę przestrzeń do uczenia się.
Naucz dziecko ustalać priorytety zadań według ich ważności i stopnia skomplikowania, np. przy dużym zmęczeniu niech wykona mniej wymagające obowiązki i odwrotnie.
Postaw na zajęcia pobudzające kreatywność i rozumowanie, a także rozwijające umiejętność koncentracji. Wykorzystaj planszowe gry edukacyjne, łamigłówki, gry memory, krzyżówki i naukę piosenek.
Praktykujcie jogę, która łagodzi stres i dobrze wpływa na koncentrację.

Suplementy dla dzieci wspierające relaks i stan odprężenia

Nie zawsze udaje się całkowicie wyeliminować problem stresu szkolnego dzięki wsparciu bliskich. Wrażliwy układ nerwowy dzieci może nie być w stanie poradzić sobie ze stresem w szkole, co skutkuje np. problemami ze snem i niemożnością osiągnięcia stanu odprężenia. W takich sytuacjach warto sięgnąć po siłę płynącą z natury, czyli witaminy i składniki roślinne o łagodnym działaniu wspomagającym relaksację. Ceniony od lat wyciąg z szyszek chmielu oraz z ziela melisy znajdziesz w preparatach przeznaczonych specjalnie dla dzieci. Te dwa bazowe składniki preparatów wspomagają zachowanie spokoju i odprężenia, a witamina B6 dodatkowo wspiera układ nerwowy6.

W przypadku stresu szkolnego ważne jest rozpoznanie objawów i ustalenie źródła trudności. Im szybciej to nastąpi, tym lepiej, bo dzięki temu będziesz mieć czas na skuteczniejszą reakcję dostosowaną do potrzeb dziecka.

mgr Monika Gwarek, psycholog

Dyplom mgr psychologii (specjalność psychologia kliniczno-sądowa) uzyskała po pięcioletnich studiach na Krakowskiej Akademii imienia A. Frycza Modrzewskiego w Krakowie. Autorka ukończyła również studia podyplomowe „Pedagogika ogólna” oraz liczne kursy i szkolenia (m.in. z bajkoterapii, psychodietetyki, a także z profilowania kryminalnego sprawców przestępstw). Ma doświadczenie w pracy w poradni psychologiczno-pedagogicznej, szkole oraz w świadczeniu usług pomocy psychologicznej.

Źródła

1. Mularska M., Uczeń i stres, Lider, 1, 131, 2001, s. 9-10.

2. Płotka A. i in., Uczeń w sytuacji stresu szkolnego. Zdr. Publ., 112, supl.1, 2002, s. 169-173.

3. Półtorak M., Stres szkolny – skala problemu i jego symptomatologia w postrzeganiu uczniów. Doniesienia z badań, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 2, 2018, s. 47–58.

4. Urzędowska M., Myśli o samobójstwie a osiągnięcia i niepowodzenia w nauce. Teraźniejszość Człowiek Edukacja, 1, 2000, s. 119-132.

5. Talik E., Król K., Lęk szkolny a strategie radzenia sobie ze stresem u dzieci. Moderująca rola uogólnionego poczucia własnej skuteczności, Psychologia Rozwojowa, 2014, tom 19, nr 3, s. 85–99.

6. Witryna internetowa: https://nervocalm.pl/nervocalm-kids/