Kwas foliowy

Kwas foliowy — czym jest i jaką rolę pełni w organizmie?

Kwas foliowy to powszechnie stosowana nazwa związku, jakim jest witamina B9. Substancję tę należy dostarczać do organizmu wraz z pożywieniem ze względu na to, że nie może być w nim syntetyzowana. Za jej wytwarzanie w niewielkich ilościach odpowiada mikroflora jelitowa, jednak jest to zaledwie ułamek ogólnego zapotrzebowania na tę substancję. Kwas foliowy odgrywa przy tym bardzo istotną funkcję w licznych procesach zachodzących w ludzkim ciele. W wielu przypadkach nawet prawidłowo zbilansowana dieta może jednak nie być wystarczająca, aby zagwarantować utrzymanie jego odpowiedniego poziomu.

Ze względu na stosunkowo często występujące mutacje genu mającego wpływ na tworzenie enzymu odpowiedzialnego za metabolizm m.in. kwasu foliowego, konieczna może okazać się właściwie dobrana suplementacja tego związku. Wybiera się w tym celu preparaty zawierające aktywną formę witaminy B9. Kluczowe jest bowiem niedopuszczenie do powstania niedoborów, które w efekcie mogą doprowadzić do konsekwencji w postaci uciążliwych objawów i występowania poważnych chorób. Pomoże to w zmniejszeniu ryzyka występowania przypadłości powiązanych m.in. z układem krwionośnym czy odpornościowym, ale także problemów dotyczących rozwoju płodu w przypadku kobiet w ciąży.

Na co wpływa witamina B9?

O ile można uznać, że kwas foliowy i jego suplementacja są głównie kojarzone z okresem ciąży, tak ma on bardzo szerokie zastosowanie również w innych stanach. Ze względu na możliwe oddziaływanie tej substancji na wiele układów w ludzkim organizmie, witamina B9 stosowana jest także m.in. w przypadku występowania problemów sercowo-naczyniowych. Wynika to z możliwego wykorzystania tego związku chociażby w profilaktyce miażdżycy. Wszystko ze względu na jego bezpośredni wpływ na utrzymanie odpowiedniego poziomu homocysteiny we krwi – zapobiegnięcie zbyt dużemu nagromadzeniu się tego aminokwasu redukuje ryzyko  rozwoju miażdżycy. 

Poza tym foliany, do których należy kwas foliowy, odgrywają rolę w przebiegu procesów krwiotwórczych i podziału komórek. Wykazują także wpływ na produkcję enzymów trawiennych oraz syntezę aminokwasów. Na dużą uwagę zasługuje także ich działanie pozwalające utrzymać prawidłowe funkcje układu nerwowego w tym procesów poznawczych. Odpowiednio suplementowany kwas foliowy z witaminami ma także wpływ na prawidłową pracę układu odpornościowego. Ze względu na jego działanie, a także stosunkowo często występujące problemy z pozyskaniem go w odpowiednich ilościach z diety, występuje on w preparatach samodzielnie, jak również w połączeniu z wieloma związkami działającymi na siebie dopełniająco.

Kwas foliowy w ciąży – dlaczego suplementacja jest tak ważna?

Suplementacja kwasu foliowego jest szczególnie istotna w przypadku kobiet planujących ciążę i tych, które spodziewają się dziecka. Odgrywa on kluczową rolę w prawidłowym kształtowaniu się łożyska. Bardzo istotne są zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące przyjmowania tego związku. Rekomenduje ono, aby każda kobieta w wieku rozrodczym poza dietą bogatą w produkty zawierające foliany, przyjmowała również dodatkowo – w dawce 0,4 mg/d – kwas foliowy. Zachodząc w ciążę, dawka ta powinna zostać zwiększona zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego, co pozwala na dążenie do wykreowania optymalnych warunków dla prawidłowego rozwoju płodu. Warto przy tym pamiętać, że suplementacja w nieco większej dawce jest też rekomendowana w okresie karmienia piersią.

Nie wolno też zapominać o tym, że dzienne zapotrzebowanie na ten związek może się zwiększyć w zależności od stanu zdrowia czy trybu życia kobiety. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku występowania cukrzycy typu I i II – zarówno przed, jak i w trakcie ciąży – problemów z wątrobą i nerkami czy niektórych schorzeń układu pokarmowego. Suplementacja może też wyglądać inaczej jeśli przed lub w okresie ciąży kobieta zażywała niektóre leki w ramach terapii schorzeń neurologicznych czy też przyjmowała używki. Indywidualnie lekarz określi też, czy ciężarna powinna suplementować kwas foliowy z witaminami uzupełniającymi. Pomoże przy tym dobrać odpowiednią dawkę i zestawienie substancji, które należy uzupełnić.

Kiedy jeszcze warto suplementować witaminę B9?

Ciąża to tylko jeden ze stanów, w których należy suplementować kwas foliowy. Uzupełnianie go jest bardzo ważne także w przypadku osób starszych. Ze względu na mogące występować w podeszłym wieku upośledzenie działania układu pokarmowego, zalecana jest większa podaż witaminy. Wynika to w głównej mierze z problemów z wchłanianiem tej substancji i wiążącą się z tym koniecznością zwiększenia jej ilości w diecie. U seniorów związek ten może się również przyczynić do wspierania procesów uczenia się, koncentracji i pamięci. Bardzo ważne jest jednak w tym przypadku regularne kontrolowanie również poziomu innych witamin w tym B12, które także wpływają na utrzymanie funkcji poznawczych.

Ze względu na właściwości B9, wykorzystuje się ją także w przypadku osób z podwyższonym poziomem homocysteiny. Dochodzi do niego w przypadku braku aktywności enzymów odpowiedzialnych za jej metabolizm, stąd też rekomendowane jest podawanie kwasu foliowego w celu zainicjowania procesu przekształcenia tego aminokwasu. Suplementacja folianów może być też konieczna w przypadku osób stosujących diety wykluczające produkty mleczne i gluten, a także nadużywających alkoholu. W takich sytuacjach można sięgnąć po zawierające kwas foliowy tabletki. Bardzo istotne jest również odpowiednie wzbogacenie posiłków o produkty naturalnie bogate w tę substancję.

Niedobory kwasu foliowego — objawy

Zbyt mała podaż folianów z dietą, styl życia, a także zaburzenia pracy układu pokarmowego i predyspozycje genetyczne mogą prowadzić do spadku poziomu B9 w organizmie. To natomiast w części przypadków poskutkuje konsekwencjami w postaci problemów zdrowotnych. Objawami mogą być problemy z koncentracją i pamięcią, zaburzenia nastroju – w tym nawet stany depresyjne – ale także ogólne osłabienie, pogorszenie stanu skóry, bóle i zawroty głowy czy zaburzenia trawienia. Bardzo ważna jest szybka reakcja i konsultacja z lekarzem w razie ich wystąpienia. Pomoże on określić dokładne źródło problemów, gdyż objawy zbyt niskiej zawartości tej substancji w organizmie są podobne do tych, występujących w przypadku obniżonego poziomu innych związków, a także schorzeń. Samodzielne określenie powodów występowania poszczególnych z nich może więc być problematyczne i skutkować niewłaściwymi wnioskami.

Długotrwałe występowanie niedoborów może natomiast prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. O ile na wczesnym etapie łatwo jest podwyższyć poziom B9 stosując np. zawierające kwas foliowy tabletki, tak po wystąpieniu poważnych objawów konieczne będzie wdrożenie prawidłowo dobranego planu leczenia. Skutkami niedoborów może być bowiem rozwój niedokrwistości megaloblastycznej, jak również schorzenia układu sercowo-naczyniowego czy neurologicznego.

Natomiast w przypadku kobiet w ciąży, zbyt niska podaż kwasu foliowego jest w stanie przyczynić się do nieprawidłowego wykształcenia łożyska. W konsekwencji prowadzi to w wielu przypadkach do rozwoju wad cewy nerwowej płodu. Zapobieganie niedoborom poprzez prawidłowe dawkowanie kwasu foliowego redukuje ryzyko poronienia, odklejenia łożyska, a także występowania zbyt niskiej masy urodzeniowej u noworodków. Kluczowe jest więc trzymanie się zaleceń dotyczących podaży tego składnika, o ile to możliwe, jeszcze przed zajściem w ciążę.

W jakiej formie dostępny jest kwas foliowy?

Witamina B9 dostępna jest w preparatach o różnej charakterystyce. Różnią się one zawartością folianów, należy więc upewnić się, czy dawka odpowiada indywidualnemu zapotrzebowaniu organizmu. Jest to istotne zwłaszcza w przypadku kobiet w ciąży. Co ważne związek ten może występować w wyrobach zawierających kompleksy witamin, jak i pojedyncze substancje dodatkowe wykazujące działanie komplementarne. W przypadku problemów z doborem suplementu warto skontaktować się z lekarzem lub farmaceutą. Pomoże to rozwiać wątpliwości dotyczące składu oraz dawkowania konkretnego produktu.

Jeżeli natomiast chodzi o formę preparatów dostępnych w Mojaapteka.pl, to wyróżnić można kilka podstawowych rodzajów. Pierwszym z nich są zawierające kwas foliowy tabletki. To najczęściej spotykany typ wyrobów charakteryzujący się wygodną do przyjmowania formą. Poza nimi zakupić można również kapsułki twarde i miękkie, jak też tabletki musujące. Łatwo więc wybrać produkt w zależności od indywidualnych preferencji dotyczących przyjmowania, a także rekomendacji związanych z zawartością kwasu foliowego w produkcie. Dobierając produkt samodzielnie, należy przy tym ściśle przestrzegać zaleceń dotyczących przyjmowania wybranego preparatu.

W czym naturalnie występuje kwas foliowy?

Zapobieganie niedoborom kwasu foliowego to nie tylko suplementacja tej substancji, ale też zbilansowana dieta, bogata w zawierające go produkty. Podstawą są tutaj zielone warzywa liściaste, takie jak szpinak czy jarmuż. Ponadto kwas foliowy można naturalnie znaleźć w brokułach, brukselce, a także pietruszce – zarówno w natce, jak i korzeniu. Dużą zawartością tego związku charakteryzują się także groch, biała fasola, soja oraz szparagi, a nawet awokado. Znaleźć go można również w ziarnach zbóż i, co nie jest tak oczywiste, w owocach cytrusowych.

Warto także zaznaczyć, że poza warzywami i owocami, foliany występują też w produktach odzwierzęcych. Zwłaszcza w żółtku jaja kurzego i wątróbce. Należy jednak pamiętać, ze ich przyswajalność może się różnić, a w ich pozyskiwaniu kluczowe często są indywidualne predyspozycje i czynniki chorobowe mogące wpływać na wchłanianie tych substancji z pożywienia. Jeśli jest się w grupie osób zmagających się z problemami tego typu, warto w porozumieniu z lekarzem ustalić kwestie związane z suplementacją i doborem odpowiednich preparatów zawierających kwas foliowy. Jeśli zajdzie taka potrzeba można też skonsultować się z dietetykiem w celu ustalenia modelu żywienia dopasowanego do potrzeb organizmu.