Witamina C

Witamina C 

Witaminy stanowią grupę organicznych związków chemicznych niezbędnych dla funkcjonowania ludzkiego organizmu. Każda z nich pełni inną, istotną rolę – biorą one udział przykładowo w procesie syntezy lipidów, umożliwiają prawidłowy wzrost i rozwój kości. Ich niedobór może doprowadzić nawet do trwałego uszkodzenia poszczególnych, znajdujących się w ludzkim ciele organów bądź układów. 

Spośród pomagających uzupełnić poziom witamin suplementów, szczególną popularnością cieszą się te zawierające witaminę C. Te środki spożywcze są łatwo dostępne, a ponadto stosunkowo niedrogie. 

Czym jest witamina C? 

W profesjonalnej terminologii nosi ona miano kwasu askorbinowego, z łaciny acidum ascorbicum. Witamina C jest związkiem organicznym o konfiguracji L w łańcuchu bocznym oraz konfiguracji D w układzie furanowym. Z tego powodu wyróżnia się kwas L- oraz D-askorbinowy. Wyłącznie ten pierwszy jest wykorzystywany przez organizm. Witamina ta stanowi naturalny, silny antyoksydant, który u większości zwierząt i roślin wytwarzany jest samoistnie. Ludzie są jednym z niewielu gatunków, dla których przyjmowanie witaminy C w tabletkach bądź pożywieniu może okazać się koniecznością. Dlatego tak istotne jest dbanie o prawidłowy poziom askorbinianu w organizmie. 

Witamina ta należy do grupy alkoholi polihydroksylowych i naturalnie występuje w organizmach ogromnej części roślin oraz zwierząt. Ulega ona biosyntezie, której substratem jest D-glukoza. Kwas L-askorbinowy jest obecnie istotnym składnikiem suplementów diety, a ponadto stosuje się go także jako przeciwutleniacz w przemyśle spożywczym. 

Najpowszechniejsze formy witaminy C

Kwas L-askorbinowy występuje w wielu formach, z których część nadaje się do bezpośredniego spożycia. Witamina C w swojej naturalnej postaci znajduje się w wielu owocach oraz roślinach. Ten istotny dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu związek występuje w znacznej ilości w cytrusach oraz jeżynach. Bogate w kwas L-askorbinowy są także poszczególne warzywa, takie jak np. brukselka, brokuł, pomidor czy papryka. 

W przypadku syntetycznie uzyskiwanej witaminy C wyróżnia się kilka związków. Do spożycia na terenie Unii Europejskiej dozwolone są: kwas L-askorbinowy, L-askorbinian potasu, L-askorbinian sodu, L-askorbinian wapnia, a także 6-palmitynian L-askorbylu. Dotychczas przeprowadzane badania udowodniły, że witamina C w kapsułkach bądź innej syntetycznej formie cechuje się równie dobrą przyswajalnością, co ta naturalnego pochodzenia. 

Najpopularniejszą formą witaminy C jest kwas L-askorbinowy i to właśnie on znajduje się w składzie znacznej części dostępnych na rynku suplementów diety. Charakteryzuje się on jednak kwasowym odczynem, który może działać drażniąco na żołądek oraz śluzówkę przełyku. Dlatego jako alternatywę stosuje się również L-askorbinian sodu, czyli sól sodową kwasu askorbinowego, powstałą podczas procesu fermentacji i utlenienia glukozy. Inną znakomicie przyswajaną formą witaminy C jest askorbinian wapnia. 

Witamina C a odporność

Kwas L-askorbinowy stanowi jeden z najchętniej kupowanych, dostępnych bez recepty środków, mających wspomóc odporność i uchronić przed przeziębieniem bądź poszczególnymi chorobami przenoszonymi drogą wirusową, takimi jak np. grypa. Jego skuteczność jest przedmiotem wielu, prowadzonych od kilkudziesięciu lat badań. Prowadzącym je ekspertom udało się ustalić, że przyjmowanie nawet stosunkowo niewielkich dawek witaminy C, w okresie od 3 tygodni do 6 miesięcy, pomogło aż o 40% zmniejszyć zapadalność na przeziębienie wśród osób narażonych na zimno bądź stres psychiczny. 

Przedmiotem innych badań stał się wpływ witaminy C na czas trwania choroby oraz nasilenie jej objawów. W tym przypadku udało się ustalić, że stosowanie kwasu L-askorbinowego przyniosło efekt w postaci czasu choroby skróconego średnio o 8% wśród dorosłych, a także 14% pośród badanych dzieci. 

Jak witamina C wpływa na organizm?

Witamina C jest niezwykle istotna dla prawidłowego funkcjonowania wielu poszczególnych układów ludzkiego organizmu. Ten prawoskrętny kwas bierze udział w procesie wchłaniania żelaza, wpływa na syntezę hormonów, utrzymuje prawidłowy stan tkanki łącznej, a nawet zabija wywołujące próchnicę zębów bakterie. Ponadto witamina C jest istotnym elementem procesu syntezy kolagenu. Udowodniono, że wpływa ona nawet na poprawę układu nerwowego. 

Kwas L-askorbinowy bierze udział w biosyntezie kolagenu, dzięki czemu jest to związek chemiczny, który wpływa nie tylko na funkcjonowanie organów i narządów wewnętrznych. Witamina C jest ważnym składnikiem wielu kosmetyków i odpowiada m.in. za rozjaśnianie przebarwień oraz kolorytu skóry, wzmacnianie i uszczelnianie naczyń krwionośnych, a także przyspieszanie procesu gojenia się ran. Co więcej, kwas askorbinowy to silny antyoksydant, który hamuje starzenie się tak całego organizmu, jak i skóry. 

Potwierdzony został również pozytywny wpływ witaminy C na ludzką psychikę. Związek ten pomaga niwelować tzw. stres oksydacyjny, czyli stan zaburzenia równowagi między wolnymi rodnikami a zdolnością organizmu do ich usuwania. Suplementacja kwasu L-askorbinowego może pomóc obniżyć stężenie odpowiadającej za stany zapalne i uszkodzenia komórek nitrotyrozyny, a także innych związków świadczących o występowaniu stresu oksydacyjnego. 

Również sportowcy mogą czerpać korzyści z wysokiego poziomu witaminy C w organizmie. Suplementacja kwasem L-askorbinowym pozwala zwiększyć poziom kortyzolu, cytokin prozapalnych IL-10 oraz IL-1Ra, a także adrenaliny, które wywierają istotny wpływ na osiągi sportowe. 

Preparaty zawierające witaminę C

Na rynku dostępny jest wiele preparatów zawierających kwas askorbinowy w różnych formach. Znaczna część z nich jest dostępna bez recepty. Witaminę C można zakupić w postaci tradycyjnych tabletek powlekanych, rozpuszczanych w wodzie tabletek musujących, kapsułek, a także w formie saszetek bądź roztworu. Dostępne są nawet zawierające kwas askorbinowy słodycze dla dzieci. Wybór konkretnego specyfiku, o ile nie został on przepisany przez lekarza, jest kwestią indywidualnych preferencji. Należy jednak zwrócić uwagę na formę zawartej w produkcie witaminy C. 

W konkretnych przypadkach zaleca się spożywanie L-askorbinianu sodu tudzież L-askorbinianu wapnia. Kapsułki z witaminą C w formie kwasu L-askorbinowego mogą w określonych przypadkach cechować się działaniem drażniącym śluzówkę przełyku bądź żołądek. Dlatego osoby cierpiące z powodu refluksu żołądkowo-przełykowego bądź podobnych dolegliwości, powinny zrezygnować z L-askorbinianu. Bez znaczenia dla osoby pragnącej suplementować kwas askorbinowy pozostaje kwestia wyboru witaminy syntetycznej lub naturalnej – obie formy są równie dobrze wchłaniane. 

Sporą popularnością cieszą się zawierające kwas askorbinowy preparaty musujące. To łatwo dostępne środki, które są produkowane w różnych wariantach smakowych. Należy jednak zwrócić uwagę na to, jakie stężenie kwasu askorbinowego mają wybrane preparaty tego typu. Zawierające witaminę C tabletki stanowią zdecydowanie lepsze rozwiązanie dla osób szukających środków o wyższej zawartości L-askorbinianu. Należy jednak pamiętać, by w razie wątpliwości dotyczących wyboru, suplementowanie tego typu specyfików konsultować z lekarzem. 

Jakie są objawy niedoboru witaminy C?

Zbyt niskie stężenie kwasu askorbinowego w organizmie może objawiać się na wiele sposobów. Niedobory tej witaminy skutkują m.in. występowaniem nudności, osłabieniem organizmu, obniżeniem odporności, bólem mięśni czy utratą apetytu. Brak kwasu askorbinowego objawia się również problemami ze zdrowiem psychicznym – występowaniem stanów lękowych bądź depresyjnych. Ponadto witamina C wpływa na prędkość gojenia się skaleczeń i drobnych ran, dlatego osoby cierpiące na jej niedobór mogą mieć problem z regeneracją uszkodzonego naskórka. 

Innym znanym objawem niedoboru witaminy C jest choroba wielonarządowa zwana potocznie szkorbutem. Dolegliwość ta skutkuje m.in. zapalnym przerostem dziąseł, chwianiem się bądź wypadaniem zębów, samoistnymi krwawieniami bądź występowaniem patologicznych złamań tkanki kostnej. 

Czy witamina C jest bezpieczna?

Kwas L-askorbinowy to stosunkowo bezpieczny dla zdrowia związek organiczny. Jego przedawkowanie może w najgorszym przypadku skończyć się występowaniem wymiotów, biegunek, nudności, dolegliwości żołądkowych bądź naskórnych wysypek. Objawy tego typu mogą pojawić się po spożyciu dawki przekraczającej 2000 mg kwasu askorbinowego na dobę. Choć jednorazowe przedawkowanie witaminy C pozostaje stosunkowo niegroźne, tak poważnymi konsekwencjami może poskutkować stałe zażywanie wysokich dawek tej prawoskrętnej witaminy. Regularne zażywanie dużej ilości witaminy C może w określonych przypadkach doprowadzić do powstania kamieni nerkowych. 

Należy wspomnieć również o tym, że kwas askorbinowy ułatwia wchłanianie żelaza, przez co osoby cierpiące na takie zaburzenia gospodarki żelazowej, jak np. niedokrwistość syderoblastyczna, hemochromatoza lub talasemia, powinny zachować ostrożność przy suplementowaniu witaminy C. Ponadto lekarze nie zalecają spożywania dużych dawek kwasu askorbinowego kobietom w ciąży.

Kwas askorbinowy, choć jego wpływ na łagodzenie przebiegu chorób wciąż pozostaje przedmiotem dyskusji wśród badaczy, posiada niebagatelny wpływ na funkcjonowanie ludzkiego organizmu. Suplementacja witaminy C może pozytywnie oddziaływać nie tylko na funkcjonowanie konkretnych organów bądź stan naskórka, ale też na zdrowie psychiczne. To m.in. dlatego zażywanie tabletek bądź kapsułek zawierających kwas L-askorbinowy cieszy się tak dużą popularnością. Stosując bogate w witaminę C środki, należy pamiętać, by skonsultować się z lekarzem, który pomoże w doborze odpowiedniej do warunków organizmu dawki.