Wapń

Wapń i jego rola

Nasz organizm stanowi strukturę, w skład której wchodzi wiele pierwiastków chemicznych. Jednym z najważniejszych jest wapń. Dostarczany jest on zarówno z pożywieniem, najczęściej w nabiale, niektórych roślinach, jak i w formie dostępnych w aptekach preparatów, np. do picia lub w formie tabletek. Stanowi istotny budulec błon komórkowych, a także układu kostno-szkieletowego. 

Również prawidłowa kondycja paznokci kości oraz zębów w dużej mierze uzależniona jest od zawartości wapnia w organizmie, dlatego też tak ważne jest regularne dostarczanie tego związku ciału. 

Wapń – dlaczego organizm go potrzebuje?

Suplementacja wapnia, np. poprzez korzystanie z preparatów do picia czy w tabletkach, stanowi popularną metodę jego uzupełniania. Warto wiedzieć, dlaczego jego odpowiedni poziom jest tak ważny dla zdrowia. 

Wapń, czyli calcium, jest pierwiastkiem stanowiącym jeden z ważniejszych materiałów budulcowych całego układu kostno-szkieletowego. Prawidłowy poziom wapnia w organizmie jest konieczny do utrzymania mocnego kośćca oraz zębów. Pełni także inne, ważne funkcje, o czym świadczyć może fakt, że to pierwiastek występujący w największej obfitości w ciele.

Aż 99% tego związku zmagazynowane jest w kościach, natomiast reszta znajduje się w mięśniach i we krwi. Organizm człowieka potrzebuje wapnia, w celu prawidłowego funkcjonowania układów: mięśniowego, nerwowego, krwionośnego i kostnego. 

Jego odpowiednia ilość, którą można osiągnąć dzięki m.in. tabletkom zawierającym wapń, stanowi warunek konieczny do tego, aby mięśnie były w stanie wykonywać płynne ruchy i prawidłowo kurczyć się, natomiast komórki nerwowe – przesyłać sygnały pomiędzy mózgiem a każdą częścią organizmu.

Wapń pomaga również układowi krwionośnemu w transportowaniu krwi w obrębie całego ciała i wspomaga procesy jej krzepnięcia, jest potrzebny również do prawidłowej pracy serca i pomaga uwalniać hormony, które mają istotny wpływ na wiele funkcji w organizmie. Uczestniczy też w regulowaniu odpowiedniego ciśnienia krwi.

Rola wapnia w diecie dzieci i młodzieży

Jedną z grup, dla której dostarczanie właściwej ilości wapnia jest szczególnie ważne, z uwagi na zwiększone zapotrzebowanie organizmu, są dzieci i młodzież. Przyjmowanie go w okresie wzrostu i rozwoju stanowi kluczowy etap, od którego zależy późniejszy prawidłowy przebieg procesów, związanych z działaniem wapnia, wpływających m.in. na dobry stan kośćca i zębów, sprawną produkcję enzymów biorących udział w krzepnięciu krwi, prawidłowe ciśnienie tętnicze. Pomocne w usprawnianiu tych procesów mogą być preparaty, takie jak zawierające wapń tabletki.

Dobrze jest już od najmłodszych lat dbać o dietę bogatą w ten pierwiastek, ponieważ może to zapobiec chorobom wynikającym z jego niedoborów są to m.in. krzywica czy osteoporoza. Okres dorastania to czas o tyle istotny, że rozstrzyga o późniejszej kondycji organizmu, a zwłaszcza o jakości kości i zębów, mięśni, serca i komórek nerwowych. Warto wiedzieć, że do dwudziestego roku życia tworzy się aż 90% masy kostnej.

W zależności od etapu rozwoju, zalecana ilość wapnia może ulegać zmianom, przykładowo zwiększa się w okresie dojrzewania i szybkiego wzrostu ciała. Jeśli z jakichś względów utrudnione jest dostarczanie go za pomocą diety, można podawać np. wapń do picia lub w formie tabletek.

W jakich produktach naturalnie występuje wapń?

Obecnie wapń pozyskiwać można z dwóch rodzajów źródeł: albo w formie naturalnej – występującej w żywności, lub w formie sporządzonej technologicznie. W przypadku osób wybierających drugą opcję, czyli preparaty zawierające wapń, apteka posiada w asortymencie zarówno środki do picia, jak i tabletki.

W formie naturalnej wapń występuje przede wszystkim w mleku oraz w produktach mlecznych: serach, jogurtach, kefirach. Innym źródłem są ryby z grupy sardynek i łososi. Z produktów pochodzenia roślinnego bogatych w wapń można wyszczególnić mleko sojowe, fasolę, migdały, prażoną soję, niektóre rośliny liściaste, takie jak jarmuż kędzierzawy, okrę, kapustę włoską albo musztardę. 

Owocami zawierającymi wapń są np. figi i pomarańcze. Również wyroby zbożowe, w produkcji, których użyto mąki wzbogaconej o wapń, należą do tej grupy i są nimi np. płatki zbożowe oraz pieczywo. 

Warto wiedzieć, że w sytuacji niedoboru wapnia ciało człowieka może pozyskiwać go z zapasów zgromadzonych, np. w kośćcu. Nie jest to jednak stan prawidłowy i wymaga on uzupełnienia poziomu tego pierwiastka, za pomocą preparatów zawierających wapń z apteki.

Objawy niedoboru wapnia w organizmie

Jeśli na skutek pewnych czynników poziom wapnia w organizmie jest zbyt niski, mamy do czynienia ze stanem określanym jako niedobór wapnia lub hipokalcemia. Ponieważ odpowiedni poziom tego pierwiastka jest odpowiedzialny za pracę wielu układów, objawy hipokalcemii mogą być zróżnicowane. 

Warto wiedzieć jakie sygnały mogą świadczyć o tym zaburzeniu, tym bardziej że niektóre z nich są łatwe do zauważenia. Dzięki temu możliwe będzie powzięcie odpowiednich działań zaradczych. W celu diagnozy należy udać się do lekarza, który pomoże dobrać odpowiednie preparaty, takie jak zawierające wapń tabletki lub inne produkty najlepiej dopasowane do indywidualnych potrzeb organizmu.

Widocznymi oznakami niedoboru wapnia są łamliwe i kruche paznokcie, a także sucha skóra, ze skłonnościami do łatwego powstawania siniaków. Dodatkowo u osób dotkniętych tym zaburzeniem mogą pojawić się krwotoki. Innym niepokojącym objawem hipokalcemii jest szybko postępująca próchnica zębów. Do kolejnych oznak niedoboru, możliwego do wyrównania, np. stosując wapń do picia, zaliczyć można bóle mięśni, ich bolesne skurcze, niemające jednak związku z nasilonym wysiłkiem fizycznym i mrowienie połączone z drętwieniem palców wszystkich kończyn. Dodatkowo mogą pojawić się zaburzenia snu, a nawet całkowita bezsenność.

Niepokoić powinny także częstsze niż dotychczas skłonności do kontuzji, ponieważ osłabione, kruche kości łatwo ulegają złamaniom. U dzieci natomiast niedobór wapnia jest szczególnie groźny, ponieważ może doprowadzić nawet do zahamowania wzrostu. Jeszcze innym sygnałem świadczącym o możliwej hipokalcemii są problemy związane z układem sercowo-naczyniowym. Należą do nich przede wszystkim wcześniej niewystępujące zaburzenia rytmu serca i bóle w obrębie klatki piersiowej. 

Jeśli zauważymy którąkolwiek z powyższych oznak, warto na samym początku skonsultować się z lekarzem, bez działania na własną rękę. Ma to o tyle istotne znaczenie, że jedynie specjalista, jako osoba kompetentna jest w stanie ustalić właściwą diagnozę, a następnie podjąć decyzje dotyczące dalszego postępowania, w tym plan ewentualnej suplementacji. Może nią być uzupełnianie pierwiastka, przy użyciu preparatów z wapniem z apteki oraz wprowadzenie zmian żywieniowych.

Rodzaje preparatów zawierających wapń 

Osiągnięcia współczesnej nauki, pozwoliły na opracowanie wielu preparatów zawierających wapń, przeznaczonych dla osób zmagających się z objawami niedoboru. Produkty zawierające ten związek są dostępne w kilku postaciach. Każda z nich jest wygodna dla użytkownika, a zależnie od osobistych preferencji danej osoby, wybierać można spośród kilku grup.

Pierwszą z nich są preparaty w formie tabletek powlekanych. Mają one postać kapsułek, przeznaczonych do bezpośredniego przełknięcia i popicia wodą. Drugim rodzajem tych preparatów są tabletki z wapniem przeznaczone do ssania. Dostępne są również zawierające go syropy, natomiast ostatnią grupą środków, w których zawarty jest wapń, są tabletki lub proszek, przeznaczone do rozpuszczania w wodzie.

Przyswajanie wapnia – z czym łączyć i jak zażywać?

Oprócz wiedzy na temat źródeł wapnia i preparatów przeznaczonych do jego suplementacji istotna jest wiedza na temat takich sposobów przyjmowania go, które zapewnią najlepsze wchłanianie tego pierwiastka. Odpowiednia przyswajalność wapnia jest równie ważną kwestią jak samo jego dostarczanie. 

Pierwszym związkiem, z którym warto łączyć preparaty zawierające wapń są wszelkie artykuły żywnościowe, bogate w witaminę D. Produktami o wysokiej zawartości witaminy D są m.in. ryby oraz oleje rybne, jak również tran, jaja oraz mięso. Kolejnym sprzymierzeńcem w zwiększeniu przyswajania tego pierwiastka jest witamina K2, którą możemy odnaleźć w wyrobach nabiałowych oraz w mięsie. Przyjmowanie preparatów z wapniem, podczas spożywania posiłków bogatych w witaminy D oraz K2 może więc zmaksymalizować skuteczność ich działania, co ma wpływ na przyspieszenie całego procesu. Niewątpliwą zaletą produktów zawierających te związki jest ich łatwa dostępność i powszechność w produktach spożywczych.

Kiedy sięgać po preparaty z wapniem?

W kwestii zdrowia, zawsze warto współpracować z lekarzem. Dotyczy to również korzystania z  preparatów zawierających wapń, zwłaszcza przy podejrzeniu niedoborów lub w razie występowania chorób mogących wpływać na zdolność do jego przyswajania przez organizm.

Korzystanie z preparatów zawierających wapń jest dobrym sposobem uzupełniania tego związku u grup osób o zwiększonym zapotrzebowaniu, a w zależności od przyczyny suplementacji odbiorców można podzielić na kilka grup. 

Pierwszą są osoby, które zmagają się z niedoborem wynikającym z diety ubogiej w wapń bądź też na skutek problemów z jego wchłanianiem. Przyjmowanie zawierających go preparatów pozwala odbudować, a następnie utrzymać jego odpowiedni poziom w ich organizmie, zapobiegając wystąpieniu powikłań wynikających z niedoboru tego pierwiastka.

Następną grupę stanowią osoby z pewnymi chorobami i po urazach. Należą do nich rekonwalescenci po złamaniach kości, w przypadku których preparaty wapniowe mogą przyspieszyć proces zdrowienia, skracając okres rehabilitacji. Również chorzy cierpiący na osteoporozę, np. osoby starsze, chorzy na krzywicę lub tężyczkę, jak i osoby znajdujące się w grupie ryzyka przyszłego wystąpienia tych chorób mogą otrzymać zalecenie dotyczące większej podaży tego pierwiastka.

Kolejną grupę, do której skierowane są preparaty z wapniem stanowią dzieci i osoby młode. W okresie wzrostu i dorastania zapotrzebowanie dobowe na wapń jest zwiększone w porównaniu z tym dla osób dorosłych, ponieważ bierze on czynny udział w rozbudowie kośćca i powstawaniu zębów stałych. Suplementacja jest zatem działaniem mogącym wspomóc ten proces. Zwiększone zapotrzebowanie na ten pierwiastek pojawia się także u kobiet w ciąży oraz karmiących. 

Ostatnią grupą osób, którym dedykowane są preparaty zawierające wapń, są wszystkie te, które są zdrowe, jednak chcą utrzymać dobry stan swoich kości i innych układów organizmu. W ich przypadku suplementacja wapnia, np. w postaci tabletek ma charakter przede wszystkim profilaktyczny.

Dobór odpowiednich produktów – tabletki, proszek czy coś innego?

Różnorodność preparatów zawierających wapń stanowi dużą zaletę, ponieważ pozwala na wybór formy najbardziej odpowiadającej danemu odbiorcy. Wygoda ich przyjmowania może stanowić dodatkową zachętę do suplementacji, co ma istotne znaczenie, np. u dzieci, które nie są do tego przekonane. W ich wypadku można dodatkowo sięgać po warianty smakowe preparatów. Natomiast decydując się na zawierające wapń tabletki, pod uwagę zazwyczaj brana jest w głównej mierze wygoda i możliwość zażycia ich w każdym miejscu, np. gdy brak jest możliwości sporządzenia preparatu w formie napoju do picia.

Jak w przypadku wszystkich preparatów i suplementów, w razie wystąpienia wątpliwości, warto skonsultować się z farmaceutą lub lekarzem. Będą oni w stanie pomóc w doborze środków najlepiej dopasowanych pod kątem zawartości pierwiastka do indywidualnych potrzeb organizmu. Pod uwagę wezmą przy tym nie tylko styl życia, ale też historię chorób, co w wielu przypadkach jest kluczowe dla określenia właściwego dawkowania. W razie samodzielnego doboru należy natomiast bezwzględnie trzymać się zaleceń producenta.