0 
Paracetamol czy ibuprofen – który lek na gorączkę dla dzieci wybrać?
Wysoka gorączka u dzieci może stanowić realne zagrożenie, ponieważ istnieje ryzyko poważnych reakcji, takich jak na przykład drgawki gorączkowe.
W takich sytuacjach rodzice często decydują się na podanie leków przeciwgorączkowych. Najczęściej stosowanymi lekami są paracetamol i ibuprofen, choć wybór między nimi bywa trudny. Warto więc poznać różnice między tymi lekami – ich mechanizm działania, dostępne formy leków i możliwe działania niepożądane – aby wiedzieć, kiedy i jak je bezpiecznie stosować.
Co to jest gorączka?
Gorączka to stan, w którym temperatura ciała przekracza normę, stanowiąc naturalną reakcję organizmu na infekcję, stan zapalny lub inne zaburzenia. Jest ona mechanizmem obronnym, który pomaga organizmowi zwalczyć szkodliwe patogeny, takie jak wirusy, bakterie czy grzyby, zwiększając aktywność układu odpornościowego. Zwykle wzrost temperatury ciała wywołany jest przez cytokiny i inne substancje chemiczne, które sygnalizują układowi odpornościowemu potrzebę walki z infekcją.
U dzieci gorączka pojawia się najczęściej jako odpowiedź na infekcje wirusowe, takie jak przeziębienie, grypa, zakażenie rotawirusowe, a także infekcje bakteryjne – na przykład infekcje ucha, gardła czy dróg moczowych. Choć gorączka może być alarmująca dla rodziców, w większości przypadków jest to normalna reakcja organizmu i nie musi oznaczać poważnej choroby.
Prawidłowa temperatura a zakres gorączki
Temperatura ciała człowieka waha się w granicach od 36,1 do 37,2 °C, przy czym może nieznacznie zmieniać się w zależności od pory dnia, aktywności fizycznej, emocji czy temperatury otoczenia. O gorączce mówimy, gdy temperatura ciała dziecka przekracza 38 °C, mierzona w jamie ustnej, pod pachą lub w odbycie. W zależności od poziomu podwyższenia temperatury, gorączkę dzielimy na:
- Stan podgorączkowy: 37,3 – 37,9 °C
- Gorączka umiarkowana: 38 – 39 °C
- Wysoka gorączka: 39,1 – 40,4 °C
- Hiperpyreksja (bardzo wysoka gorączka): powyżej 40,5 °C, która może stanowić stan zagrożenia życia.
Gorączka jako objaw
Gorączka sama w sobie nie jest chorobą, lecz objawem wskazującym, że organizm zmaga się z jakimś problemem zdrowotnym. Może ona być wynikiem:
- Infekcji wirusowej lub bakteryjnej – Jest to najczęstsza przyczyna gorączki u dzieci i obejmuje m.in. infekcje górnych dróg oddechowych, zapalenie oskrzeli, infekcje ucha, gardła, czy układu moczowego.
- Stanu zapalnego – Gorączka może być reakcją na stan zapalny, wynikający np. z zakażenia, reakcji alergicznej, a także chorób autoimmunologicznych.
- Szczepienia ochronne – U dzieci gorączka często występuje po szczepieniach jako reakcja organizmu na wprowadzenie antygenu.
- Przegrzanie – Przebywanie w gorącym środowisku, nadmierna aktywność fizyczna lub zbyt grube ubranie mogą powodować wzrost temperatury ciała, zwłaszcza u niemowląt i małych dzieci, które nie mają jeszcze w pełni rozwiniętych mechanizmów termoregulacji.
- Inne choroby i stany medyczne – Czasem gorączka może być związana z innymi stanami zdrowotnymi, jak choroby układu nerwowego, zaburzenia hormonalne, nowotwory czy choroby metaboliczne.
Funkcja gorączki w organizmie
Podwyższona temperatura ciała ma na celu wsparcie układu odpornościowego w walce z patogenami. Gorączka:
- Hamuje rozwój bakterii i wirusów – Wyższa temperatura tworzy niekorzystne środowisko dla rozwoju drobnoustrojów, co ogranicza ich rozmnażanie.
- Wzmacnia odpowiedź immunologiczną – Pod wpływem gorączki wzrasta aktywność leukocytów (białych krwinek) i cytokin, które są niezbędne do zwalczania infekcji.
- Przyspiesza metabolizm – Gorączka podnosi tempo przemiany materii, co może przyspieszać procesy regeneracyjne w organizmie.
Kiedy należy obniżać gorączkę?
Choć gorączka pełni pożyteczną funkcję, jej wysoki poziom może być niekomfortowy i niebezpieczny, zwłaszcza dla dzieci. Gorączkę zaleca się obniżać, gdy:
- Dziecko odczuwa wyraźny dyskomfort lub ból.
- Temperatura przekracza 38,5 °C.
- Dziecko ma choroby przewlekłe, które mogą pogorszyć się przez gorączkę.
- Wystąpiły wcześniej drgawki gorączkowe.
- Dziecko ma problemy z oddychaniem, odżywianiem się, jest apatyczne lub wykazuje inne nietypowe zachowania.
W takich sytuacjach lekarz może zalecić podanie leków przeciwgorączkowych, takich jak paracetamol lub ibuprofen, które są skuteczne w obniżaniu temperatury i łagodzeniu bólu.
Paracetamol – charakterystyka i działanie
Czym jest paracetamol?
Paracetamol to jeden z najczęściej stosowanych leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych. Jest dostępny w różnych formach, takich jak syropy, tabletki czy czopki, co ułatwia jego podawanie dzieciom. Paracetamol działa na zasadzie hamowania enzymów cyklooksygenazy (COX) w mózgu, co prowadzi do obniżenia temperatury ciała i łagodzenia bólu.
Działanie paracetamolu
Paracetamol ma działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, jednak nie wykazuje działania przeciwzapalnego. Dlatego też jest idealnym wyborem w przypadku gorączki i bólu, który nie jest związany ze stanem zapalnym. Paracetamol jest dobrze tolerowany przez dzieci i rzadko powoduje działania niepożądane, pod warunkiem, że jest stosowany zgodnie z zaleceniami.
Dostępne formy paracetamolu
Paracetamol jest dostępny w różnych formach, co ułatwia jego stosowanie u dzieci i dorosłych. Różnorodność form sprawia, że jest łatwy do stosowania zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, a każda z nich zapewnia wygodną aplikację oraz odpowiednie dawkowanie. Oto najważniejsze formy paracetamolu dostępne na rynku:
Syrop i zawiesina doustna
- Zastosowanie: Najbardziej popularna forma paracetamolu dla dzieci, szczególnie tych najmłodszych, ze względu na łatwość podania.
- Cechy: Syrop lub zawiesina są najczęściej dostępne w smakach owocowych, co ułatwia podanie dzieciom. Dokładne dawkowanie umożliwia podawana w zestawie miarka lub strzykawka, dostosowana do masy ciała dziecka. Działa łagodnie, nie obciążając przewodu pokarmowego.
- Paracetamol Hasco, 120 mg/5ml, zawiesina doustna, 150 g
Czopki
- Zastosowanie: Przeznaczone dla dzieci, które mają problemy z przyjmowaniem leków doustnych, na przykład z powodu wymiotów lub niechęci do przyjmowania płynów.
- Cechy: Czopki z paracetamolem działają szybko, ponieważ substancja aktywna wchłania się przez błonę śluzową odbytu. Dzięki temu działają równie skutecznie w obniżaniu gorączki i łagodzeniu bólu. Są dostępne w różnych dawkach dla niemowląt, dzieci i dorosłych.
- Efferalgan, 80 mg, czopki doodbytnicze, 10 szt.
- Efferalgan, 150 mg, czopki doodbytnicze, 10 szt.
- Efferalgan, 300 mg, czopki doodbytnicze, 10 szt.
Tabletki
- Zastosowanie: Najczęściej stosowana forma paracetamolu u młodzieży i dorosłych, wygodna i szybka w zastosowaniu.
- Cechy: Paracetamol w tabletkach występuje w różnych dawkach, najczęściej 500 mg lub 1000 mg, co pozwala na dostosowanie dawki do intensywności bólu lub gorączki. Tabletki mogą być stosowane również u dzieci, jeśli potrafią je połknąć.
- Paracetamol Biofarm, 500 mg, tabletki, 20 szt.
- Paracetamol Zentiva, 500 mg, tabletki, 50 szt.
Tabletki musujące
- Zastosowanie: Dla osób preferujących lek w formie płynnej, z szybszym wchłanianiem substancji czynnej.
- Cechy: Tabletki musujące łatwo rozpuszczają się w wodzie, co ułatwia ich podanie osobom, które mają trudności z połykaniem klasycznych tabletek. Szybkie wchłanianie leku pozwala na szybsze łagodzenie objawów.
- Efferalgan, 500 mg, tabletki musujące, 16 szt.
Zawiesina i roztwór doustny w saszetkach lub ampułkach
- Zastosowanie: Wygodna opcja do szybkiego podania leku dzieciom oraz osobom dorosłym, które preferują lek w postaci płynnej.
- Cechy: Zawiesina lub roztwór jest często sprzedawany w jednorazowych saszetkach lub ampułkach, które można rozpuścić w niewielkiej ilości wody. Dzięki temu forma ta jest wygodna i pozwala na łatwe dozowanie.
- Coldrex Junior C, proszek do sporządzania roztworu doustnego, smak cytrynowy, 10 sasz.
- Apap Junior, 250 mg, granulat, 10 sasz.
Kapsułki
- Zastosowanie: Dla osób dorosłych i starszych dzieci, które preferują kapsułki zamiast tabletek.
- Cechy: Kapsułki mają zazwyczaj miękką osłonkę, która ułatwia połknięcie leku i przyspiesza jego działanie. Są odpowiednie dla osób, które preferują szybkie podanie w formie doustnej.
- Coldrex Complex Grip 500 mg, kapsułki, 16 szt.
Krople doustne
- Zastosowanie: Stosowane głównie u niemowląt i małych dzieci, dla których nawet syrop może być trudny do podania.
- Cechy: Krople doustne umożliwiają bardzo precyzyjne dawkowanie, co jest kluczowe u najmłodszych dzieci. Są wygodne w aplikacji i dobrze tolerowane przez dzieci.
- Pedicetamol, (100 mg/ml), krople, 30 ml
Plastry z paracetamolem
- Zastosowanie: Nowoczesna forma leku, która działa przezskórnie, dostarczając paracetamol do organizmu stopniowo.
- Cechy: Plastry są łatwe w użyciu, uwalniają paracetamol przez skórę, co może być wygodne w przypadku potrzeby długotrwałego działania przeciwbólowego lub przeciwgorączkowego. Są stosunkowo rzadko dostępne, ale mogą stanowić wygodną alternatywę.
Wybór odpowiedniej formy paracetamolu
Wybór formy paracetamolu zależy od wieku pacjenta, jego preferencji, masy ciała oraz indywidualnych potrzeb zdrowotnych. U dzieci najczęściej wybiera się syropy, zawiesiny lub czopki, podczas gdy dorośli korzystają głównie z tabletek, kapsułek lub tabletek musujących. Każda z tych form paracetamolu skutecznie obniża gorączkę i łagodzi ból, co sprawia, że lek jest niezwykle wszechstronny i łatwy do stosowania w różnych sytuacjach zdrowotnych.
Działania niepożądane i środki ostrożności
Paracetamol jest lekiem stosunkowo bezpiecznym, a ryzyko działań niepożądanych jest niskie przy stosowaniu go w zalecanych dawkach. Niemniej jednak, w rzadkich przypadkach mogą wystąpić:
- Reakcje alergiczne, takie jak wysypka, swędzenie lub obrzęk.
- Problemy z wątrobą, szczególnie przy długotrwałym stosowaniu wysokich dawek.
- Zaburzenia ze strony układu pokarmowego, choć znacznie rzadziej niż w przypadku niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Paracetamolu nie powinny stosować osoby z ciężką niewydolnością wątroby, a także pacjenci, którzy przyjmują inne leki obciążające wątrobę. Warto również pamiętać, że paracetamol jest składnikiem wielu leków złożonych, stosowanych w przeziębieniu i grypie – przyjmowanie kilku takich preparatów jednocześnie może prowadzić do nieświadomego przedawkowania.
Ibuprofen – charakterystyka i działanie
Czym jest ibuprofen?
Ibuprofen to lek przeciwbólowy, przeciwgorączkowy i przeciwzapalny, który należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Działa poprzez hamowanie enzymów COX, co prowadzi do zmniejszenia produkcji prostaglandyn odpowiedzialnych za odczuwanie bólu i stany zapalne. Ibuprofen jest dostępny w różnych formach, takich jak syropy, tabletki, a także czopki.
Działanie ibuprofenu
Ibuprofen wykazuje zarówno działanie przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, jak i przeciwzapalne, co czyni go skutecznym w leczeniu gorączki i bólu towarzyszącego stanom zapalnym, takim jak infekcje wirusowe czy bakteryjne. W przypadku bólu głowy, bólów mięśni czy bólu brzucha, ibuprofen może przynieść szybką ulgę.
Dostępne formy ibuprofenu
Ibuprofen jest dostępny w wielu formach, co pozwala na dostosowanie sposobu podania do wieku pacjenta, stanu zdrowia i indywidualnych preferencji. Wybór odpowiedniej formy jest szczególnie istotny w przypadku dzieci, które mogą mieć trudności z przyjmowaniem leków doustnie. Oto główne formy dostępnego ibuprofenu:
Syrop i zawiesina doustna
- Zastosowanie: Najczęściej stosowane u dzieci, ponieważ są łatwe do podania i pozwalają na precyzyjne dawkowanie w zależności od masy ciała.
- Cechy: Syropy i zawiesiny mają często smak owocowy, co ułatwia podanie leku najmłodszym pacjentom. Dawkowanie jest zwykle dostosowane do masy ciała dziecka, a do opakowania dołączona jest specjalna miarka lub strzykawka ułatwiająca dozowanie.
- Axoprofen Forte 40 mg/ml, zawiesina doustna od 3 miesiąca życia, 100 ml
- Nurofen dla dzieci Junior truskawkowy 40 mg/ml, zawiesina doustna, od 6 do 12 lat, 100 ml
- Ibuprom dla dzieci Forte 200 mg/5 ml, zawiesina doustna, 100 ml
- Ibum Forte, 200 mg/5 ml, zawiesina doustna o smaku malinowym, 100 g
Tabletki i kapsułki
- Zastosowanie: Przeznaczone dla starszych dzieci, młodzieży i dorosłych, którzy potrafią już bez problemu połykać tabletki.
- Cechy: Tabletki i kapsułki występują w różnych dawkach (np. 200 mg, 400 mg, 600 mg), co pozwala na precyzyjne dostosowanie dawki do potrzeb pacjenta. Tabletki dojelitowe mają dodatkową powłokę chroniącą przed podrażnieniem żołądka.
- Apteo Med Ibuprofen, 200 mg, tabletki powlekane, 60 szt.
- Ibuprom Max Sprint, 400 mg, kapsułki miękkie, 40 szt.
Czopki
- Zastosowanie: Idealne dla dzieci, które nie mogą przyjmować leków doustnie, np. z powodu wymiotów lub problemów z połykaniem.
- Cechy: Czopki zapewniają szybkie wchłanianie ibuprofenu przez błonę śluzową jelit, co może przyspieszyć działanie przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. Są dostępne w dawkach dostosowanych do wieku dziecka.
- Nurofen dla dzieci, 60 mg, czopki doodbytnicze, 10 szt.
- Nurofen dla dzieci, 125 mg, czopki doodbytnicze, 10 szt.
Żel lub maść
- Zastosowanie: Stosowane zewnętrznie w celu łagodzenia bólu miejscowego, np. w przypadku stłuczeń, urazów mięśni, bólu stawów lub bólów reumatycznych.
- Cechy: Żele i maści z ibuprofenem działają miejscowo i mogą zmniejszyć stan zapalny oraz złagodzić ból. Są szczególnie popularne u dorosłych, którzy cierpią na dolegliwości bólowe wynikające z przeciążeń lub kontuzji.
- Dip Rilif, (50 mg+30 mg/g), żel, 50 g
- Metafen żel Forte 100 mg/g, 100 g
Tabletki musujące
- Zastosowanie: Dla osób, które mają trudności z połykaniem tabletek i preferują formę rozpuszczalną w wodzie.
- Cechy: Tabletki musujące szybko się rozpuszczają, co sprawia, że substancja czynna jest wchłaniana szybciej niż w tradycyjnych tabletkach. Są one wygodne w użyciu i szczególnie przydatne w przypadku silnych bólów lub wysokiej gorączki, które wymagają szybkiego działania.
Granulat do rozpuszczania
- Zastosowanie: Alternatywa dla tabletek i syropów, wygodna w stosowaniu dla osób preferujących leki w postaci płynnej.
- Cechy: Granulat jest zazwyczaj pakowany w jednorazowe saszetki, które można rozpuścić w niewielkiej ilości wody. Często ma przyjemny smak, co ułatwia podanie leku dzieciom i młodzieży.
Wybór odpowiedniej formy ibuprofenu
Wybór formy ibuprofenu powinien być dostosowany do wieku, masy ciała oraz indywidualnych preferencji pacjenta. W przypadku dzieci kluczowe jest stosowanie precyzyjnie odmierzonych dawek, a w przypadku osób dorosłych – dostosowanie dawki do nasilenia bólu lub gorączki. Każda z tych form ibuprofenu działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo, a niektóre z nich wykazują dodatkowo działanie przeciwzapalne, pomagając zmniejszyć obrzęk i stan zapalny w miejscu urazu lub infekcji.
Działania niepożądane ibuprofenu i środki ostrożności
Chociaż ibuprofen jest generalnie bezpieczny, może powodować działania niepożądane, takie jak podrażnienia błony śluzowej żołądka, co może prowadzić do bólu brzucha, nudności, a w rzadkich przypadkach do krwawienia. Ponadto, ibuprofen powinien być stosowany ostrożnie u dzieci z astmą, chorobami nerek czy problemami z układem pokarmowym.
Paracetamol czy ibuprofen – który lek przeciwgorączkowy dla dzieci wybrać?
Kiedy stosować paracetamol?
Paracetamol jest najlepszym wyborem w następujących sytuacjach:
- Gorączka bez bólu: Jeśli dziecko ma podwyższoną temperaturę, ale nie skarży się na ból, paracetamol może być wystarczający do obniżenia gorączki.
- Problemy z żołądkiem: Dzieci z wrażliwym żołądkiem mogą lepiej tolerować paracetamol, ponieważ nie podrażnia on błony śluzowej przewodu pokarmowego.
- Bezpieczne stosowanie: Paracetamol jest generalnie bezpieczny, pod warunkiem przestrzegania zaleceń dotyczących dawkowania.
Kiedy stosować ibuprofen?
Ibuprofen jest lepszym wyborem w następujących przypadkach:
- Gorączka z bólem: Jeśli dziecko cierpi na ból głowy, ból brzucha lub bóle mięśni, ibuprofen może przynieść szybsze i skuteczniejsze ulgi.
- Stan zapalny: Ibuprofen jest skuteczny w leczeniu stanów zapalnych, więc może być korzystny w przypadku infekcji, które powodują ból i gorączkę.
- Działanie przeciwzapalne: Jeśli istnieje potrzeba nie tylko obniżenia gorączki, ale także złagodzenia objawów zapalnych, ibuprofen będzie bardziej odpowiedni.
Co warto wiedzieć przed podaniem leku?
Konsultacja z lekarzem
Zawsze przed podaniem jakiegokolwiek leku, zarówno paracetamolu, jak i ibuprofenu, warto skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza w przypadku niemowląt i małych dzieci. Lekarz pomoże ustalić odpowiednią dawkę oraz ocenić, który lek będzie bardziej skuteczny i bezpieczny w danym przypadku.
Nie stosować jednocześnie
Zarówno paracetamol, jak i ibuprofen są skutecznymi lekami przeciwgorączkowymi, ale ich stosowanie jednocześnie nie jest zalecane bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Może to prowadzić do przedawkowania i zwiększenia ryzyka działań niepożądanych.
Zwracaj uwagę na objawy towarzyszące
W przypadku gorączki ważne jest, aby zwracać uwagę na inne objawy, takie jak wysypka, trudności w oddychaniu, uporczywy ból brzucha czy inne niepokojące sygnały. W takich sytuacjach należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.
Wybór między paracetamolem a ibuprofenem w leczeniu gorączki u dzieci powinien być oparty na konkretnej sytuacji zdrowotnej dziecka, jego wieku oraz objawach towarzyszących. Paracetamol jest idealnym wyborem, gdy konieczne jest jedynie obniżenie gorączki, natomiast ibuprofen sprawdzi się lepiej, gdy dziecko ma również ból lub stan zapalny.
Obydwa leki są skuteczne i bezpieczne, pod warunkiem, że są stosowane zgodnie z zaleceniami i w odpowiednich dawkach. W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących stosowania leków przeciwgorączkowych, zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, aby zapewnić zdrowie i komfort dziecka.